Maktab o`quvchilarining deyarli 10 foizida nisbatan engil nuqsondan tortib, sezilarli muammolarga qadar turli xil ruhiy kasalliklar mavjud. Bu har bir sinfda, taxminan, uch kishida kuzatilishi mumkin. Ba'zan bu vaqt o`tishi bilan o`tadigan yoshga bog`liq xususiyatdir. Ammo gohida bularga e'tibor berishga arziydigan qo`rqinchli "signal" ham bo`lishi ehtimoldan xoli emas.
Kayfiyatning o`zgarishi
Bolalarning injiqliklari umuman normal, ular kundan kunga o`zgarib turadi. Ammo agar bola doimo yomon kayfiyatda yoki xavotirda bo`lsa, uzoq vaqtdan beri biror-bir narsadan qo`rqqan bo`lsa, buni aniqlash uchun lozim. Ba'zan sabab uning maktab muhitida bo`ladi va buni hal qilish mumkin.
Uyquning buzilishi
Bolalar va o`spirinlarda yoshga bog`liq o`zgarishlar tufayli uyqu muammolari tez-tez uchraydi. Biroq uzoq vaqt uyqusizlik boshqa belgilar bilan birgalikda ogohlantirishini ham unutmaslik zarur.
Diqqatni jamlay olmaslik
Quyi sinflarda boladan qat'iyat talab qilishning iloji yo`q. Ammo agar u qisqa vaqt ichida va qulay sharoitda, hatto uyda bo`lsa ham, vazifalariga diqqatini jamlay olmasa, bunga e'tibor berish kerak. Aytgancha, bu erda jazo va tanbeh berishlar umuman foydasiz.
Ishtahaning yo`qolishi
To`satdan vazn yo`qotish yoki vazn ortishi ovqatlanish buzilishini ko`rsatishi mumkin. Har bir jarayonning aniqlanishiga sabablar bor. Maktab oshxonasidagi ta'msiz ovqatdan tortib, ishtahaga katta ta'sir qiladigan stress ham bunga sabab bo`lishi mumkin.
Inson o`ziga zarar etkazishni xohlashi
O`zini chimchilash, tirnoqlarini tishlash, lablarni tishlash ham o`ziga zarar etkazishdir. Bolada ushbu asabiy xatti-harakatni keltirib chiqaradigan sababni topish kerak.
Zararli moddalar qabul qilish
Bu kichik bolalarga qaraganda ko`proq o`spirinlar haqida, ammo istisnolar mavjud. Yeksperimentlar o`sishning bir qismi bo`lishi mumkin, ammo ushbu zararli odatlarning barchasi har doim yonma-yon yuradi. Agar o`spirin giyohvand moddalarni iste'mol qilmasa ham uning spirtli ichimliklar, chekish va giyohvand moddalarga bo`lgan munosabatlariga e'tibor berish lozim.
Qanday yo`l tutish kerak?
Bola bilan ochiq, do`stona va hamdardlik bilan gaplashish lozim. Bolaning gapini to`xtatmasdan va bahslashmasdan tinglash tavsiya etiladi. Unga hech qanday tarzda uning muammolari kichikligini tushuntirishning keragi yo`q. Bu ular uchun juda katta.
Bolaning muammolariga ota-ona birgalikda echim topishi zarur. Ha, balki boshqa maktabga o`tish muammo bo`lishi mumkin. Maktab bezorilari bilan duch kelish yoki o`qituvchilar bilan tanishish juda katta vazifa bo`lib tuyuladi. Ammo bu borada farzandning ota-onasidan boshqa murojaat qiladigan odami bo`lmaydi.
U bilan kelishgan narsangizni bajarishgan harakat qilish lozim.
Agar shundan keyin ham bolaning ahvoli yaxshilanmasa, mutaxassislardan yordam so`rash zarur.
Agar bolada uni tashvishga solayotgan narsani bartaraf etish qiyin bo`lsa, mutaxassis bilan bog`lanish kerak.
Har qanday holatda do`stlar tavsiya qilgan dorilarni ishlatmaslik lozim.